Konferencja

Wspomnienia Krzysztofa Umiastowskiego  z lat 1939 - 1945

 

członka Stowarzyszenia "Kresy" we Francji

 

 

 

Marzec  2009

20 rue Legendre

Paris 17

 

 

Wojna na Wileńszczyźnie widziana oczami dziecka

 

 

Wprowadzenie

 

Dlaczego Kresy i Wilno. Umiastowscy Wilno, z przerwą od powstania Listopadowego do amniestii Cara. Krupscy i Dryżyńscy z Mińszczyzny ( Miński, Ihumeń, Bobrujsk, Słuck).

 

Przedmowa: moja i Krystyny (czytanie).

 

Wojna : zbombardowanie Okęcia

 

            Droga do Nieświerza :  Kolumna PZInż

 

Nieświerz :     wejście Rosjan, smutna kolacja

 

                        Podróż Mamy i Ojca do Wilna.

 

Droga do Wilna : Baranowicze, Lida stacja. Bieniakonie : furmanka, czekanie w lesie,

 

                             Przejście granicy, Stasiły.

 

Pokrajczyzna – zimno, wszyscy w jednym pokoju, ogień na kominku

 

Przyjazd Cioci Janki z Dodusiem, Lulusiem i Krysią, po aresztowaniu wujka Wisa

 

                        Dziadunio i Babelka

 

Cioci Basia i Wujek Ron z Krystynem, z Punżan

 

                        Wujek Stefan (Krupski) i Pan Antoś

 

Rok 1941 : wywózka do Kazakstanu – leśniczówka,

 

                                                           Wujk Ron i Ciocia Basia uciekają z Pokrajczyzny

 

                        Koczowanie w lesie,( Mama i Ciocia Janka nie mogą nas znaleźć )

 

Powrót do leśniczówki – wojna, bitwa lotnicza, zbombardowany transport kolejowy

 

Ucieczka żołnierzy rosyjskich

 

Powrót do Pokrajczyzny

 

            Oddzial niemiecki : Austryjacy, nafta

 

Rok 1942

 

Kozłowscy w Wornianach, spotkanie partyzantów (chyba łopaszki)

 

Napad partyzantów rosyjskich na Worniany – ucieczka Kozłowskich

 

Szticpunkt Niemiecki w Orwidowie (Skiersabolu)

 

            Michaś i inni Ślązacy

 

            Komandant Klare

 

Włodek i Janusz w przyjażni ze Ślązakami i Niemcami – sabotaż kolei.(kontakt chyba Lichodziejewski)

 

            Zniknięcie Włodka i Janusza - partyzantka

 

                        Jurand – Czesław Grombaczewski    9 VII 1911 – 13 VII 1944

 

                        Kmicic – Zyndram Kościałkowski    15 VIII 1915 – 23 I 1945

 

                        Panna Chodkiewiczówna, inż. Rozwadowski

 

                        Córka Łopaszki, Apcia.

 

Rok 1944

 

Wycofywanie się Niemców – rodzina rosyjska w pokrajczyźnie,

 

                                               Maruszka, wejście Rosjan

 

 

 

Operacja „Ostra Brama”,  początek lipca 1944

 

            Zbiórka ludzi żeby pójść do  Wilna do polskiego wojska

 

            Entuzjazm – rozsypka – przyjście rannego patryzanta

 

 

 

Rok 1945

 

Pokrajczyzna „Podsobneje Chaziajstwo” NKWD

 

            Strażacy, komendant Litwin

 

            Wizyty oficerów NKWD z Wilna

 

Boże Narodzenie w Sużanach – oddzieł NKWD, obławy – pasterka

 

Repatriacja – Inż. Szunejko zawiadamie że wujek ron jest na liście osób do zaaresztowania

 

            Mama w Wlnie – zamiana Transportów (wódka i prosiak)

 

            Oficer NKWD daje ciężarówkę i ludzi

 

            Ponowna dwukrotne przyjście NKWD do Suzan – trzecie uratowanie Kozłowskich

 

            Nasz wyjazd 6 tygodni w Wilnie

 

            Kontrola cały dzień na granicy

 

            Rodzina chłopska wyładowuje się na pierwszej stacji po polskiej stronie

 

            My jedziemy dalej

 

 

 

Epilog (czytanie).