Sprawozdanie z konferencji  - „Krajobrazy Białorusi”

Centrum Dialogu Ks. Pallotynów

Paryż, 5.06.2015

 

z prof. Przemysławem Krajewskim z Warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych

na temat:

Białoruskie pejzaże - wędrówki po drogach i bezdrożach dawnegoWielkiego Księstwa Litewskiego.

 

Wystąpienie profesora Przemysława Krajewskiego składało się z 3ech części – wprowadzenia przedstawiającego charakterystykę wschodnich terenów byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego, reportażu zdjęciowego z aktualnych podróży w te okolice i wystawy ich zdjęć przedwojennych.

W pierwszej części pan Profesor opowiedział, niezwykle barwnym, a jednocześnie precyzyjnym językiem, o ziemi białoruskiej-terenach nieznanych w Europie zachodniej, jak i w Polsce obecnej, które radził zwiedzać zorganizowaną grupą ze względu na bezpieczeństwo. Przedstawił ich rys etnograficzny, zmiany przyniesione przez Polaków w okresie  20-lecia II RP, emigrację ludności do Ameryki i Polski centralnej, zniszczenia wojenne, wysiedlenia, unicestwianie kościołów i kleru polskiego. Następnie opisał krajobrazy polodowcowe unikalne w Rzeczpospolitej, mówił o surowym klimacie, ziemiach ubogich lecz bogatych w jeziora, sady, runo leśne, zwierzynę hodowlaną,  ludziach charakteryzujących się skromnością.

Profesor Krajewski przedstawił historię zaludnienia tych ziem Polakami, którzy znaleźli się tu najpierw przesiedleni całymi wsiami po zwycięskich wyprawach Litwinów, a następnie, po przyjęciu chrztu przez Litwę, wprowadzając kulturę łacińską. Tatarzy, Niemcy, którzy przywieźli kulturę rzemiosła, zakony i Szwedzi również lokowali się na tych terenach.

Polscy królowie elekcyjni nie interesowali się tymi ziemiami.

Pan Profesor sporo miejsca poświęcił architekturze, która cechowała  się budowlami drewnianymi do końca I Rzeczpospolitej; cegła została wprowadzona przez Polaków.

Podał przykłady sztuki bizantyjskiej, która sięgała do Grodna (XII wiek), natomiast w XIV-XV wieku zostały wzniesione na tych terenach ogromne kościoły gotyckie; w XVIII wieku powstał natomiast barok wileński.

Opisał fakty historyczne, które wpłynęły, między innymi, na architekturę sakralną i cywilną – najazd Moskwy na Litwę, Traktat Ryski, zabory, II wojna światowa, która spowodowała następny exodus Polaków, utratę tożsamości i korzeni - pozostały tylko cmentarze, czasem domy i pamięć.

 

W drugiej części swego wystąpienia, pan Profesor wyświetlał liczne zdjęcia ze swojej podróży daleko na wschód, glównie budowli (takich jak kapliczki, krzyże, kościoły, ołtarze, pałace w Nieświeżu, Nowogródku, Połocku, Krewie, Bracławiu, również meczetów, cerkiewek), opowiadając ich historię i często konfrontując ich stan dzisiejszy - zupełnie zdewastowane, spalone lub odrestaurowane, ale w sposób minimalistyczny w celu nowego przeznaczenia, z ich bezpośrednim charakterystycznym otoczeniem (np. pomniki Lenina itp.).

Podkreślił, że mieszkańcy pozostali skromni, dbają o czystość miasteczek.

 

W Sali Centrum Dialogu księży Pallotynów można było też obejrzeć wystawę kopii zdjęć niektórych zabytków, często obecnie unicestwionych,  w ich stanie przedwojennym.

Stowarzyszenie „Kresy we Francji”, których przedstawiciele byli obecni na konferencji, otrzymało w darze te reprodukcje, jak i kopie map tych  kresowych terenów i miast, za co panu Profesorowi serdecznie dziękujemy.

Pan Profesor Przemysław Krajewski poświęcił wyjątkowo dużo czasu na podzielenie się ze słuchaczami swoją wiedzą i wrażeniami z podróży. Obiecał nam, że, podczas jednego z następnych swych przyjazdów do Paryża, chętnie ponownie podzieli się swoimi wiadomościami z członkami Stowarzyszenia i weźmie udział we wspólnej dyskusji.                                                                   

        Mieczysława Szulc  -   Sekretarz Generalna